احترام به پدر و مادر
اگر چه عواطف انسانى و حق شناسى به تنهايى براى رعايت احترام در برابر والدين
كـافى اسـت. ولـى از آنجا كه اسلام حتى در مسائلى كه عقل هـــــم در آن استقلال
كامل دارد و هم عاطفه آن رابوضوح در میيابد سكـوت روا نمـىدارد و به عنوان تاكيد
در ايـن گونه موارد هم دستورهاى لازم را صادر مىكند، درباره احترام به والدين آنقدر
تاكيد كرده است كه در كمتر مسئلهاى ديده مىشود به عنوان نمونه به چند قسمت
اشاره میكنيم:
الف: در چهار سوره قرآن مجيد، به نيكى به والدين بلافاصله بعد از مسئله توحيد قرار گرفته است. اين همرديف بودن،بيانگراين است كه اسلام تا چه حد براى پدر و مادراحترام میگذارد.
1- ( .....لا تعبدون الا الله و بالوالدين احساناً» بقره /83
(.... بجز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد).
2. (واعبدوا الله و لا تشركوا به شيئاً و بالوالدين احساناً» (نساء 36)
و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك نكنيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
ب: اهميت اين موضوع تا آن پايه است كه هم قرآن و هم روايات، صريحاً توصيه میكنند
كه حتى اگر پدر و مادر كافر باشند، رعايت احترامشان لازم است.
1- ( وقضى ربك الا تعبدوا الا اياه و بالوالدين احساناً» (اسراء 23)
و پروردگارت حكم كرد كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
2. (الا تشركوا به شيئاً و بالوالدين احساناً» (انعام 151)
چيزى را با او شريك نكنيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
ج: قرآن حتى كمترين بیاحترامى را در برابر پدر و مادر، اجازه نداده است. در حديثى،
امام صادق (ع) میفرمايند: اگر چيزى كمتر از «اف» وجود داشت، خدا از آن نهى
میكرد. «اف» كمترين اظهار ناراحتى است. و از اين جمله، نظر كردن تند و غضب
آلود به پدر و مادر است.
پبامبر (ص) فرمودند:
از عاق پدر ومادر بترسيد زيرا بوى بهشت از هزار سال راه به
مشام میرسد؛ اما هيچگاه به كسانى كه مورد خشم پدر و مادر هستند نخواهد رسيد.
امام صادق(ع) فرمودند:
چشمانت را جز به مهربانى و نرمى به آنان مدوز و صدايت را از صداى آنان
بلندتر مكن و دستت را بالاتر از دست آنان مبر و بر آنان پيشى مگير
اگر چه عواطف انسانى و حق شناسى به تنهايى براى رعايت احترام در برابر والدين
كـافى اسـت. ولـى از آنجا كه اسلام حتى در مسائلى كه عقل هـــــم در آن استقلال
كامل دارد و هم عاطفه آن رابوضوح در میيابد سكـوت روا نمـىدارد و به عنوان تاكيد
در ايـن گونه موارد هم دستورهاى لازم را صادر مىكند، درباره احترام به والدين آنقدر
تاكيد كرده است كه در كمتر مسئلهاى ديده مىشود به عنوان نمونه به چند قسمت
اشاره میكنيم:
الف: در چهار سوره قرآن مجيد، به نيكى به والدين بلافاصله بعد از مسئله توحيد قرار گرفته است. اين همرديف بودن،بيانگراين است كه اسلام تا چه حد براى پدر و مادراحترام میگذارد.
1- ( .....لا تعبدون الا الله و بالوالدين احساناً» بقره /83
(.... بجز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد).
2. (واعبدوا الله و لا تشركوا به شيئاً و بالوالدين احساناً» (نساء 36)
و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك نكنيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
ب: اهميت اين موضوع تا آن پايه است كه هم قرآن و هم روايات، صريحاً توصيه میكنند
كه حتى اگر پدر و مادر كافر باشند، رعايت احترامشان لازم است.
1- ( وقضى ربك الا تعبدوا الا اياه و بالوالدين احساناً» (اسراء 23)
و پروردگارت حكم كرد كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
2. (الا تشركوا به شيئاً و بالوالدين احساناً» (انعام 151)
چيزى را با او شريك نكنيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
ج: قرآن حتى كمترين بیاحترامى را در برابر پدر و مادر، اجازه نداده است. در حديثى،
امام صادق (ع) میفرمايند: اگر چيزى كمتر از «اف» وجود داشت، خدا از آن نهى
میكرد. «اف» كمترين اظهار ناراحتى است. و از اين جمله، نظر كردن تند و غضب
آلود به پدر و مادر است.
پبامبر (ص) فرمودند:
از عاق پدر ومادر بترسيد زيرا بوى بهشت از هزار سال راه به
مشام میرسد؛ اما هيچگاه به كسانى كه مورد خشم پدر و مادر هستند نخواهد رسيد.
امام صادق(ع) فرمودند:
چشمانت را جز به مهربانى و نرمى به آنان مدوز و صدايت را از صداى آنان
بلندتر مكن و دستت را بالاتر از دست آنان مبر و بر آنان پيشى مگير
شكرگزارى در برابر پدر و مادر در قرآن مجيد در رديف شكرگزارى در برابر نعمتهاى
خدا قرار داده شده است؛ چنانكه مىخوانيم: «ا ن اشكرلى ولوالديك الى المصير»
(لقمان 14) مرا و پدر و مادرت را شكركن كه بازگشت به سوى من است؛ با اين كه
نعمت خدا بيش از آن اندازه است كه قابل احصا و شماره باشد، پس، اين دليل
بر عمق و وسعت حقوق پدران و مادران است.
با اينكه جهاد يكى از مهمترين برنامههاى اسلامى است، تا هنگامى كه جنبه وجوب عينى نداشته
باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است. پس اگر حضور در اين جهاد موجب ناراحتى آنان
شود، جايز نيست. در حديثى از امام صادق (ع) آمده است كه مردى نزد پيامبر اسلام (ص) آمد و عرض
كرد، جوان با نشاط وورزيدهاى است و جهاد را دوست دارد، ولى مادرش از اين موضوع ناراحت
مىشود. پيامبر (ص) فرمودند: «ارجع فكن مع والدتك فوالذى بعثنى بالحق لانسها بك ليله خير من
جهاد فى سبيل الله سنه» برگرد و با مادر خويش باش. قسم به آن خدايى كه مرا به حق مبعوث كرد،
يك شب مادر با تو مأنوس شود، از يك سال جهاد در راه خدا بهتر است.
البته، هنگامى كه جهاد جنبه وجوب عينى پيدا كند، كشور اسلامى در خطر قرار گيرد و حضور همگان لازم شود، هيچ عذرى حتى نارضايتى پدر و مادر پذيرفته نيست.
يك نكتة كه دراينجا بايد ذكر شود، اين است كه گاه مىشود پدر و مادر پيشنهادهاى غير منطقى يا
خلاف شرع به انسان مى كند، بديهى است اطاعت آنان در هيچ يك از اين موارد، لازم نيست. ولى با اين
حال، بايد با برخورد منطقى و انجام دادن وظيفه امر به معروف و نهى از منكر در بهترين صورتش، با
اين گونه پيشنهادها برخورد كرد. امام كاظم (ع) مىفرمايند: «كسى نزد پيامبر (ص) آمد و از حق پرد
وفرزند سئوال كرد. فرمودند: بايد او را با نام صدا نزند (بلكه بگويد پدرم)، جلوتر از او نرود، قبل از او
ننشيند و كارى نكند كه مردم به پدرش بدگويى كنند (نگويند خدا پدرت را نيامرزد كه چنين كردى)».
در حديثى از پيامبر (ص) آمده است كه شخصى خدمت ايشان آمد و عرض كرد: من به چه كسى نيكى كنم»؟
فرمودند: «به مادرت».
دوباره آن شخص سئوال كرد: «بعد از او به چه كسى»؟
فرمودند: «به مادرت».
بار سوم، آن شخص سئوال كردم: «بعد از او، به چه كسى»؟
باز فرمودند: «مادرت».
و در چهارمين بار، پيامبر (ص) توصيه پدر و مادر و ديگر بستگان را به ترتيب نزديكى آنان، به ايشان فرمودند.
در حديث ديگرى، پيامبر (ص) توصيه پدر و ديگر بستگان را به ترتيب نزديكى آنان، به ايشان فرمودند.
در حديث ديگرى، پيامبر (ص) فرمودند: «الجنه تحت اقدام الامهات» (بهشت زير پاى مادران است). يعنى فقط از طريق خضوع و همچون خاك راه بودن در برابر آنان، مىتوان به بهشت برين راه يافت.
منبع : www.askquran.ir
خدا قرار داده شده است؛ چنانكه مىخوانيم: «ا ن اشكرلى ولوالديك الى المصير»
(لقمان 14) مرا و پدر و مادرت را شكركن كه بازگشت به سوى من است؛ با اين كه
نعمت خدا بيش از آن اندازه است كه قابل احصا و شماره باشد، پس، اين دليل
بر عمق و وسعت حقوق پدران و مادران است.
با اينكه جهاد يكى از مهمترين برنامههاى اسلامى است، تا هنگامى كه جنبه وجوب عينى نداشته
باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است. پس اگر حضور در اين جهاد موجب ناراحتى آنان
شود، جايز نيست. در حديثى از امام صادق (ع) آمده است كه مردى نزد پيامبر اسلام (ص) آمد و عرض
كرد، جوان با نشاط وورزيدهاى است و جهاد را دوست دارد، ولى مادرش از اين موضوع ناراحت
مىشود. پيامبر (ص) فرمودند: «ارجع فكن مع والدتك فوالذى بعثنى بالحق لانسها بك ليله خير من
جهاد فى سبيل الله سنه» برگرد و با مادر خويش باش. قسم به آن خدايى كه مرا به حق مبعوث كرد،
يك شب مادر با تو مأنوس شود، از يك سال جهاد در راه خدا بهتر است.
البته، هنگامى كه جهاد جنبه وجوب عينى پيدا كند، كشور اسلامى در خطر قرار گيرد و حضور همگان لازم شود، هيچ عذرى حتى نارضايتى پدر و مادر پذيرفته نيست.
يك نكتة كه دراينجا بايد ذكر شود، اين است كه گاه مىشود پدر و مادر پيشنهادهاى غير منطقى يا
خلاف شرع به انسان مى كند، بديهى است اطاعت آنان در هيچ يك از اين موارد، لازم نيست. ولى با اين
حال، بايد با برخورد منطقى و انجام دادن وظيفه امر به معروف و نهى از منكر در بهترين صورتش، با
اين گونه پيشنهادها برخورد كرد. امام كاظم (ع) مىفرمايند: «كسى نزد پيامبر (ص) آمد و از حق پرد
وفرزند سئوال كرد. فرمودند: بايد او را با نام صدا نزند (بلكه بگويد پدرم)، جلوتر از او نرود، قبل از او
ننشيند و كارى نكند كه مردم به پدرش بدگويى كنند (نگويند خدا پدرت را نيامرزد كه چنين كردى)».
در حديثى از پيامبر (ص) آمده است كه شخصى خدمت ايشان آمد و عرض كرد: من به چه كسى نيكى كنم»؟
فرمودند: «به مادرت».
دوباره آن شخص سئوال كرد: «بعد از او به چه كسى»؟
فرمودند: «به مادرت».
بار سوم، آن شخص سئوال كردم: «بعد از او، به چه كسى»؟
باز فرمودند: «مادرت».
و در چهارمين بار، پيامبر (ص) توصيه پدر و مادر و ديگر بستگان را به ترتيب نزديكى آنان، به ايشان فرمودند.
در حديث ديگرى، پيامبر (ص) توصيه پدر و ديگر بستگان را به ترتيب نزديكى آنان، به ايشان فرمودند.
در حديث ديگرى، پيامبر (ص) فرمودند: «الجنه تحت اقدام الامهات» (بهشت زير پاى مادران است). يعنى فقط از طريق خضوع و همچون خاك راه بودن در برابر آنان، مىتوان به بهشت برين راه يافت.
منبع : www.askquran.ir